İlk Alevi oluşumları ve ona paralel olarak Alevi Ocaklarının yaşadığı tarihsel süreci sizlere sunmaya çalışacağım.

Emeviler döneminde Seyyit ve Şerifler, Arap coğrafyasında yaşamaz hale gelince Horasan’a göç etmeye başladılar.

Horasan’a ilk göç eden Seyyitler; İmam Zeynel Abidin’in oğlu Abdullah ve Zeyd’in oğulları Yayhya, Hüseyin ve İsa’dır.

740 Yılında İmam Zeynel Abidin’in oğlu Seyyit Zeyd Küfe’de asılınca; Zeyd’in kardeşi Abdullah, Zeyd’in oğulları Yahya, Hüseyin ve İsa Horasan’a göç ettiler.

Horasan’da Zeyd’in oğlu Yahya’nın çevresinde önemli bir güç oluşunca, 744 Yılında Emevi valisi Nasır, onun üzerine bir ordu gönderip, tutsak alarak Gürgan’a getirtti. Orada başı vurularak büyük mıhlarla Gürgan kale kapısına asıldı.

750 Yılında liderliğini bir Hallaç Türkü olan Eba Müslim’in yaptığı Abbasi İhtilal Ordusu, Şama dek giderek Emevileri yıktı. Abbasi Devleti’ kuruldu.

Abbasilerin ilk halifesi Ebul Abbas, Eba Müslüm’ü Horasan Bölge Valiliği’ne atadı. Ancak hemen ardından Abbasiler’in ikinci Halifesi Cafer Mansur, sinsi bir planla Seyyitlerin baş destekleyicisi Eba Müslüm’ü ortadan kaldırdı (755).

Horasan İsyanları ve İlk Alevi Oluşumları
Eba Müslim katledilince, Horasan’da peş peşe isyanlar başladı.

757 Yılında İmam Hasan’ın torunu Şerif İshak El Türk (Türkçe bildiği, Türkçe konuştuğu için bu isimle anılıyordu) isyan etti. Halife Cafer Mansur, Horasan’daki isyanları yatıştırmak için İshak El Türk’ün babası Şerif El Hasan’ı, Medine’ye vali olarak atadı. İsyan kısa bir süre yatıştı. İshak El Türk, Türk Yurdu’na göçerek Türkler arasında çalışmalarını sürdürdü.

İmam Hasan’ın torunlarından Şerif Muhammet ve Şerif İbrahim, Abbasilere karşı Küfe ve Basra’da gizli çalışmalar yürütüyorlardı. Abbasiler her yerde bu iki kardeşi arıyorlardı. Onları bulamayınca, onların babaları Şerif Abdullah ile amcaları İbrahim ve Hasan’ı zindana attılar. Bu üç kardeşin yaşları yetmişi aşkındı. Abbasiler, 762 yılında üç kardeşi de öldürdüler.

Babasının ve amcalarının ölümünü duyan Şerif Muhammet, 400 kadar adamıyla Medine’de isyan etti. İsyan bastırıldı. Şerif Muhammet’in başı kesilerek Halife Cafer Mansur’a götürüldü (762).
Öte yanda Halife Cafer Mansur, yaşamı boyunca hiç siyasetle uğraşmadığı halde İmam Cafer’i, 15 Aralık 765 tarihinde Medine’de zehirleterek katletti.

Abbasiler Tarafından Asılan Şerifler:
İmam Hasan (625-669 Emeviler Zehitletti)
El Müsenna (657-692 Emeviler Astı.)
Abdullah (762 Abbasiler As.)
İbrahim (762 Abbasiler As.)
Hasan (762 Abbasiler As. )
Muhammet (762 Medine’de As.)
İbrahim (786 Basra’da As.)
Ali (815 Basra’da As.)
İbrahim (815 Yemen’de As.)
Muhammed ( 815 Medine’de As.)
Hüseyin (815-Mekke’de Asıldı)

Bu kez İmam Zeynel Abidin’in torunu Abdullah oğlu Seyyit El Mukenna isyanı başladı.
Seyyit El Mukenna, 766 yılında Nişabur-Kuşan-Telekan bölgelerini ele geçirdi. Abbasiler onun üzerine iki kez ordu gönderdiler. El Mukenna her iki orduyu da yendi. Hallaç Türkleri, 700’lerin başlarından itibaren bu bölgeye inmişlerdi. El Mukenna ve Zayd’in çocukları onların arasına girmişlerdi.

Seyyit El Mukenna isyanı, öncekilerden farklı bir isyandı. El Mukenna, kin ve intikam peşinde koşmuyordu. Egemenlerin mal ve mülklerine el koyup, fakir-fukaraya dağıtıyordu. Köleleri özgür bırakıyordu. Böyle bir yönetim tarzı o güne dek İslam dünyasında ve onun öncesinde bölgede görülmemişti.

Bu isyan, bölgenin tüm yoksulları ve köleleri arasında geniş destek bulurken; bölge egemenleri tarafından nefretle karşılandı. İsyan, dinsel ve mezhepsel olmaktan çıkmış, sınıfsal bir kimlik kazanmıştı.

Seyyit El Mukenna ve arkadaşlarının temel şiarı:
“Kula kulluk olmayacak, mülk toplumun ortak malı olacak, kölelik olma-yacaktı.” (Saltık, 2006, 74).
Bu isyanları bastırmak üzere Abbasi halifesi Cafer Mansur, 769 yılında Horasan bölgesine Kahtebe oğlu Humeyd’i vali olarak atadı, ancak bu vali isyanları bastıramadı.

Devam Edecek…